هنر قالی بافی
هنر قالی بافی یکی از هنرهای ارزشمند و اصیل ایران است که سابقه‌ای دیرینه دارد. قالی و فرش علاوه بر جنبه اقتصادی اش نشان دهنده هنر و فرهنگ کشورمان است که علاوه بر ایرانیان توجه دیگر کشور‌ها را نیز به خود جلب کرده است.
هنر قالی بافی در بین هنرهایی قرار می گیرد که کاملا با کمک دست انجام می گیرد و بدون شک یکی از هنرهای پر زحمت ایرانی است. از این رو آثاری که خلق می شوند، دارای ارزش بسیاری بالایی خواهند بود. پشم، نخ، ابریشم و یا الیاف پنبه از جمله مواردی هستند که به وسیله آن ها بافت قالی صورت می گیرد.
قالی در ابعاد مختلفی می تواند بافته شود و بستگی به جنبه استفاده آن دارد. گاهی اوقات از قالی به عنوان یک وسیله دکوری استفاده می گردد. زیرا تاثیر بسیاری را در زیبایی خانه ها بر عهده دارد. اکثر اوقات این نوع قالی ها در ابعاد کوچک تری بافته می شوند و مکان قراردهی آن ها بر روی دیوار است. به همین علت امروزه حتی در خانه های مدرن نیز شاهد یک دکوراسیون زیبا با استفاده از هنر قالی بافی هستیم.
قالی بافی توسط افراد گوناگون در شهرهای مختلفی انجام می گیرد. به همین علت این هنر تفاوت هایی با یک دیگر در جوامع گوناگون دارد. کیفیت و نوع بافتی که وجود دارد یکی از اصلی ترین تفاوت ها می باشد. نوع بافت شامل گره ها می شوند. از این رو در ایران شاهد قالی های متفاوتی هستیم که تمامی آن ها طرفداران خاص خودش را دارند.
با توجه به کشفیات و آثار به جا مانده، گفته شده است که هنرهایی مثل سبد بافی، نمد بافی، زیلو بافی، جاجیم بافی و گلیم بافی مقدمه‌ای بر ظهور هنر قالی بافی بوده است. باستان شناسان و محققان در ابتدا مهد فرش بافی را مصر معرفی کردند، ولی در سال ۱۹۴۹ با پیدایش اولین فرش‌ها به نام پازیریک در کوه‌های سیبری که توسط پروفسور رودنکو کشف شد، مهد قالی بافی را از سواحل رود نیل و دجله و فرات، به آسیای مرکزی تغییر مکان داد و ثابت کرد که مهد هنر فرش بافی در ایران بوده‌است.
برخی معتقدند که اولین بار چادرنشینان برای کف خاکی چادرهایشان چیزی شبیه فرش را اختراع کردند که می‌توان گلیم و قالیچه‌های پشمی را خاص آن دوران دانست.
برخی مطالعات بیان می‌کند که ممکن است فرش توسط مصری‌ها یا چینی‌ها اختراع شده باشد.
به دنبال جستجو‌های باستان شناسان روسی رودنکو و گربازنوف و در دره‌ی پازیریک کشف کردند که در پنج قرن قبل از میلاد هنر قالی بافی به اوج خود رسید و به فرش‌های گره دار معروف شدند.
اولین سند موجود در رابطه با وجود فرش در بین سال‌های ۲۴۴ تا ۶۴۱ بعد از میلاد، در دست‌نوشته‌های چینی‌ها، مربوط به سلسله‌ی ساسانیان است.
قالی بافی هم مانند دیگر هنر‌ها در هر منطقه و قومی شیوه‌ی خاص خود را دارد و همین امر موجب تفاوت در بافت و کیفیت آن‌ها می‌شود. چیزی که باعث تفاوت در نوع بافت فرش می‌شود، تفاوت در نوع گره‌هاست .
مواد اولیه‌ی مورد نیاز برای قالی بافی
پشم
ابریشم
پنبه
نخ چله (نخ چله در سه نوع پنبه‌ای، ابریشمی، پشمی وجود دارد)؛ چله تار‌های تشکیل دهنده قالی یا فرش است که هر نخ پود از زیر آن به صورت یکی در میان عبور می‌کند تا نقش فرش را رقم بزند.
ابزار‌های مورد نیاز برای قالی بافی
دار قالی: چهارچوبی که قالی روی آن بسته می‌شود و ابعاد آن بستگی به متراژ فرش دارد و در دو نوع دار افقی و دار عمودی وجود دارد.
نقشه قالی: نقشه‌ی قالی همان طرحی است که قالی را از روی آن می‌بافند. نقشه‌ها با توجه به طرحشان دارای نام‌های مختلفی هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از: نقش حوضی، نقش گل هشت پر، نقش خراسانی، نقشه بوته سه گل.
قلاب
دفه: به آن دفتین هم می‌گویند و وسیله‌ای فلزی و بسیار سنگین است و برای کوبیدن گره‌های فرش استفاده می‌شود.
کوجی: به میله کمکی پایه دار قالی گفته می‌شود و تا تمام شدن فرش روی دار باقی می‌ماند و بعد از بریدن چله برای درآوردن فرش آن را هم از کنار دار بر می‌دارند. قطر این میله بین چهار تا شش میلی متر است.
شانه
قیچی: قیچی هم یکی از ملزومات قالیبافی است. قیچی قالیبافی با قیچی‌های دیگر از نظر شکل و شمایل کمی متفاوت است. دسته این قیچی‌ها با محل برش آن فاصله دارد. دلیل این فاصله سهولت در بریدن پرز‌های اضافی فرش است.
کاردک: کاردک یا کثر برای بریدن سر خامه‌های اضافی بعد از گره زدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.